ช่างฝีมือในบ้านอาจารย์ บางคนอาจเริ่มจากไม่เป็นอะไรเลย และค่อยๆฝึกไปอย่างคุณเล็ก บางคนมีฝีมือช่างมาบ้าง แล้วมาขัดเกลาทักษะ และฝึกงานศิลปะแขนงอื่นเพิ่ม คนที่คิดจะมาทำงานร่วมกันในบ้านหลังนี้ อาจารย์บอกว่า “ต้องมีความเพียร และต้องร่วมบุญกันมาก่อน” หลายคนฝึกแล้วหายหน้าไป ที่หายไปก็ทั้งที่ขาดความเพียร และเพราะชีวิตมีภาระอื่นแต่ทุกเสาร์อาทิตย์ก็ยังมีคน 10-30 คนมาที่บ้านอาจารย์เพื่อซ้อมเชิดหุ่นตะเลงพ่ายและช่วยกันทำหุ่นสร้างฉาก
“การสร้างหุ่นตะเลงพ่ายนี้ ช่วยกันทำเยอะ ไม่ใช่ผมคนเดียว” อาจารย์จักรพันธุ์บอก “คนนี้ทำมือ คนนี้ปัก เราเขียนหน้า” ทุกครั้งที่อาจารย์จะเชิดหุ่น อาจารย์บอก “ผมจะมีบทสวดที่ต้องสวดก่อน ส่วนการเชิดหุ่น เด็กๆที่ไม่เป็น เราหัดจนเป็น” อาจารย์จะเรียกลูกศิษย์ทุกคนว่า “เด็ก” ทั้งที่บางคนเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย
เป็นครูบาอาจารย์ แต่ไม่ว่าจะมีหน้าที่การอะไรในบ้านหลังนี้ ทุกคนเป็นศิษย์ที่มาเรียนรู้ศิลปะร่วมกัน “เวลาซ้อม จะเชิดหุ่นบทสมเด็จพระนเรศวรมหาราช จะรำพร้อมกัน 4-5 คนเลยนะ ในบทเดียวกันเนี่ยหลังๆก็ค่อยๆเลือก”
อาจารย์จักรพันธุ์ยังรับคำเชิญของท่านเจ้าพระเทพวัชระธรรมาภรณ์ เจ้าอาวาสวัดตรีทศเทพวรวิหาร (ปัจจุบันมรณภาพแล้ว) เป็นผู้ร่าง ออกแบบ และคุมการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังอุโบสถวัดตรีทศเทพวรวิหาร งานเริ่มมาตั้งแต่ปี พ.ศ 2533 แต่ยังไม่เสร็จสมบูรณ์ อาจารย์ยังเขียนจิตรกรรมฝาผนังอุโบสภถวายพระอาจารย์สมชาย ฐิตวิริโย วัดเขาสุกิม จังหวัดจันทบุรี แห่งหลังนี้ อาจารย์รับผิดชอบค่าใช้จ่ายถวายเป็นพุทธบูชา ส่วนที่วัดตรีทศเทพวรวิหารทางวัดจ่ายเฉพาะค่าแรงช่างเขียน ส่วนตัวอาจารย์ทำถวายเป็นพุทธบูชาเช่นกัน ช่างฝีมือที่บ้านอาจารย์ประมาณ 4-5 คน จะไปเขียนภาพที่วัดตรีทศเทพวรวิหารในวันจันทร์ อังคาร พฤหัสบดี และวันศุกร์ ส่วนวันพุธ เสาร์ และอาทิตย์จะอยู่ที่บ้านอาจารย์เพื่อซ้อมหุ่นและสร้างหุ่น
การเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังอุโบสถหรืองานจัดสร้างหุ่น ล้วนเป็นงานที่ต้องอาศัยทุนทรัพย์ และทุนของใจมหาศาลทั้ง 2 งานทุ่มเวลามาแล้วร่วม 20 ปี แต่ก็ยังไม่แล้วเสร็จ เมื่อมีผู้ถามอาจารย์ว่า อะไรทำให้มีพลังใจมหาศาลและไม่ทิ้งตลอด 20 ปีที่ผ่านมา อาจารย์ตอบว่า “ความศรัทธานะ การสร้างหุ่นตะเลงพ่าย เราทำด้วยความสนุก ด้วยความรัก และด้วยความศรัทธา”
งานศิลปะเมื่อยิ่งทำ ก็จะยิ่งรู้ว่า สิ่งที่ไม่มีชีวิตบางทีมีชีวิตมากกว่าเรา บางทีเหมือนเขาบังคับให้เราสร้างเขาเหมือนกัน เหมือนอย่างหุ่น เห็นเขา อยู่กับเขา ในที่สุดก็ต้องมาเชิดมาเล่น ทำให้เขากระดุกกระดิกได้และมีชีวิต”
ดูเหมือนรายได้จากการเขียนภาพของอาจารย์จะทุ่มไปกับการสร้างหุ่นกระบอกและกิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับงานศิลปะมากกมาย จะเป็นเงินมากมายเพียงใด เจ้าตัวบอกนับไม่ถูก
“การเขียนภาพเหมือนเป็นอาชีพแล้วเราก็ใช้เงินพวกนั้นกับการเล่นหุ่นเท่าไรไม่เคยนับ เราคิดเลขไม่เก่ง พระท่านให้เกิดมาโดยคิดเลขไม่เป็น ก็ไม่ต้องนับทั้งสิ้น ก็ทำไปเรื่อยๆ” อาจารย์บอก
ความศรัทธาที่อาจารย์มีต่องานศิลปะที่งดงามและทรงพลังอย่างยิ่ง และตัวผลงานก็มีพลังพอจะโน้มน้าวให้คนอื่นเกิดศรัทธาตามงานเขียนภาพจิตรกรรมอุโบสถวัดตรีทศเทพวรวิหาร มีผู้ศรัทธาร่วมกุศลในครั้งนี้หลายทาง ทางบริษัทสี “เจบีพี” เป็นผู้สนับสนุนแผ่นทองคำเปลวที่ใช้ในการวาดทางพู่กัน สง่า มยุระ เป็นผู้สนับสนุนพู่กันในการเขียนภาพ เมื่อคุณลุงสง่า มยุระสิ้น บุตรชายของคุณลุงคือ คุณพี่ปานชัย มยุระก็รับหน้าที่ต่อ แม้แต่ร้านข้าวแกงนิตยา บางลำพูก็ขอเป็นผู้สนับสนุนเลี้ยงข้าวช่างเขียนรูป พวกเขาจะออกแต่ค่ารถไปกลับ ค่าข้าวกินกันที่ร้านนิตยา
และเมื่ออาจารย์เปิดบ้านให้ผู้เข้าชมการซ้อมละคร ‘ตะเลงพ่าย’ ก็มีผู้ศรัทธาในศิลปะการแสดงของอาจารย์ออกสตางค์เหมาอาหารเจ้าอร่อยมาเลี้ยงผู้ชมการซ้อมอยู่เรื่อยๆ และเมื่อจะมีการสร้างคอนโดมิเนียมข้างบ้านอาจารย์ ก็เกิดกระแสต่อต้านการสร้างคอนโดมิเนียมที่ผู้ลงทุนนึกไม่ถึง อันเนื่องมาจากความศรัทธาในงานของอาจารย์และมองกันว่าแรงสะเทือนและฝุ่นจากการก่อสร้างคอนโดมิเนียมจะรบกวนการสร้างผลงานศิลปะของศิลปินและทำให้ศิลปวัตถุภายในบ้านหลังนี้เสียหาย อาจารย์เป็นศิลปินแห่งชาติ ผลงานของอาจารย์เป็นสมบัติของชาติ และอาจารย์เองก็ไม่มีทายาท
ในช่วงที่ผู้คนในซอยบ้านอาจารย์ต่อด้านการสร้างคอนโดมิเนียม ที่บ้านอาจารย์จักรพันธุ์ยังคงเปิดให้ผู้คนเข้าชมการซ้อมฟรีเช่นปกติ และเป็นประเพณีที่หลังจากจบการแสดง อาจารย์จะพูดกับผู้ชมและกล่าวขอบคุณผู้สนับสนุน ได้เอ่ยขึ้นว่า “ผมไม่รู้ว่า เราจะมีโอกาสซ้อมหุ่นให้ชมได้อย่างนี้อีกนานเท่าไร...พอพูดแล้วก็หยุด เพราะพูดไม่ออกให้บังเอิญวันนั้น นายกสมาคมสถาปนิกสยาม ชื่อคุณทวีจิตร จันทรสาขามานั่งดูการแสดง เขาได้เห็นความตั้งใจจริงก็บอกคงต้องช่วยแล้ว และเขาก็จัดสัมมนาเรื่องนี้ที่สยามสมาคม คนมากันใหญ่ เกิดมีกระแส หนังสือพิมพ์ โทรทัศน์ สื่อต่างๆก็ช่วยกันลงข่าวอะไรต่ออะไร”
กระแสต่อต้านที่เกิดขึ้นผนวกกับภาวะเศรษฐกิจขาลงทั่วโลก ทางผู้ลงทุนได้ประกาศชะลอการก่อสร้างคอนโดมิเนียมเป็นเวลา 3 ปี ขณะที่อาจารย์เริ่มโครงการจัดสร้างพระพุทธรูปปางมารวิชัย “พระพุทธมหาปารมีนุภาพพิสุทธิ์อนุตตรสังคามวิชัย” ให้ประชาชนได้เช่าเพื่อระดมทุนซื้อที่ผืนดังกล่าว ทั้งที่ไม่เคยคิดจะซื้อมาก่อนและนำปัจจัยมาสร้างพิพิธภัณฑ์ของมูลนิธิจักรพันธุ์ โปษยกฤต บนที่ดินผืนดังกล่าวให้เป็นที่รวบรวมศิลปวัตถุผลงานของอาจารย์ซึ่งมีอยู่เป็นจำนวนมาก ทั้งภาพจิตรกรรม ประติมากรรม ประณีตศิลป์ ต้นฉบับแบบร่างงานจิตรกรรมฝาผนังอุโบสถทั้ง 2 แห่ง เครื่องดนตรีนับร้อยชิ้น รวมทั้งศิลปวัตถุประเภทงานหุ่นที่มีอยู่หลายร้อยตัว ทั้งหุ่นโบราณที่อาจารย์เก็บสะสมไว้ และหุ่นที่อาจารย์เป็นโต้โผจัดสร้างขึ้นใหม่ และมีแนวคิดที่จะสร้างโรงละครเล็กๆ ไว้สำหรับแสดงหุ่นด้วย |